Brak wyników

Zdrowie Maluszka

19 listopada 2018

NR 19 (Wrzesień 2018)

Ząbkowanie i higiena jamy ustnej

0 3243

Dbanie o zęby od najmłodszych lat to kwestia, z którą wszyscy na pewno zetknęli się w dzieciństwie. Rodzice ciągle przypominali nam o szczotkowaniu ząbków przynajmniej dwa razy dziennie, co zazwyczaj nie należało do naszych ulubionych zajęć. U części z nas do dziś pokutuje nieprzykładanie się do tej czynności i wiele dalibyśmy, aby móc wrócić do lat dzieciństwa i zadbać o uzębienie jak należy.

Wiadomo przecież, że łatwiej (a w tym przypadku o ile przyjemniej!) zapobiegać, niż leczyć. Co prawda, teraz nam, dorosłym, nie pozostaje nic innego, jak spędzić kilka niezbyt przyjemnych chwil na fotelu dentystycznym, ale możemy uchronić przed tym nasze maleństwa. Odpowiednie dbanie o higienę jamy ustnej od najmłodszych lat (a wręcz miesięcy) jest koniecznością.

Tak naprawdę już kobieta w ciąży powinna myśleć o uzębieniu swojego malucha i stosować się do kilku zasad, aby dziecko w przyszłości nie miało problemów z ząbkami. Przede wszystkim powinna zadbać o odpowiednią dietę, która powinna być bogata w witaminy i minerały, w tym przypadku przede wszystkim w wapń i fosfor. Ważne też, aby unikać w ciąży słodyczy, ponieważ utrudniają one przedostanie się przez łożysko do organizmu dziecka wielu witamin i minerałów, które decydują o prawidłowej budowie i mineralizacji zębów. 

Kobiety spodziewające się dziecka powinny również zadbać o zdrowie swojej jamy ustnej (zaleca się wyleczenie wszystkich zębów jeszcze przed planowaną ciążą), pozbycie się próchnicy oraz wszelkich stanów zapalnych jamy ustnej. Naukowe doniesienia dowodzą, że zaniedbana jama ustna u kobiety ciężarnej wzmaga ryzyko przedwczesnego porodu. 

Zadbanie o zęby przez matkę w okresie ciąży jest pierwszym krokiem do utrzymania zdrowych i pięknych ząbków u dziecka — zarówno mlecznych, jak i stałych. 

Preferowanie karmienia piersią przy jednoczesnej rezygnacji z butelki i smoczka pomaga wyeliminować wady zgryzu oraz stanowi profilaktykę przeciwpróchniczą u malca. Mleko matki nie ma właściwości, które sprzyjałyby powstawaniu próchnicy. Dowiedziono jednak, że te niemowlęta, które zasypiają podczas karmienia (zarówno piersią, jak i z butelki), są podatne na jej występowanie. Z uwagi na to należy przerywać karmienie każdorazowo, kiedy dziecko zaśnie. 

Z próchnicą najczęściej mamy też do czynienia wtedy, gdy podajemy dzieciom do spania butelkę z mlekiem lub sokiem, jak również kiedy dzieci piją słodkie płyny i jedzą żywność z cukrem i węglowodanami. Zaobserwowano wzmożone problemy z uzębieniem oraz zwiększone występowanie próchnicy u maluchów, którym podawano soki przed ukończeniem pierwszego roku życia. Między innymi z tego względu nie należy podawać soków (rownież tych domowych) dzieciom przed ukończeniem pierwszego roku życia. 

Zanim jeszcze u dziecka pojawią się pierwsze ząbki, od urodzenia należy przynajmniej raz dziennie wycierać jego dziąsła kawałkiem gazy lub wilgotnej szmatki nawiniętej na palec. Nie pozwalaj też sobie na oblizywanie/oczyszczanie smoczka dziecka – przekazujesz mu w ten sposób zarazki i bakterie (również te próchnicotwórcze).

Pierwsze ząbki — co dalej?

Przede wszystkim pojawianie się ząbków u maluszka będzie dosyć ciężkim czasem zarówno dla Ciebie, jak i dla niego. 

Ząbkowaniu towarzyszą uporczywe dla malca objawy: złe samopoczucie, marudzenie i płacz, problemy ze snem, utrata apetytu, podwyższenie temperatury (zwykle poniżej 38°C), katar, a nawet wysypka, biegunka i wymioty. 

To, że te objawy to efekt ząbkowania, poznasz po nadmiernym ślinieniu się dziecka oraz obrzmiałych i zaczerwienionych dziąsłach. Typowymi objawami są również uszkodzenia mechaniczne dziąseł oraz ich zasinienie. Dziecko płacze, jest marudne, nie chce jeść ani spać z uwagi na ból, jaki towarzyszy wyrzynaniu się ząbków. To naturalne. Istnieją jednak sposoby, aby ulżyć maluszkowi w cierpieniu w tym okresie. W okresie ząbkowania poleca się masaż dziąseł dziecka. Przy jego wykonywaniu pamiętaj o higienie własnych rąk. Warto też wykorzystać w tym celu specjalne silikonowe nakładki lub szczoteczki. Dostępne na rynku szczoteczki dla tak małych dzieci mają bardzo miękkie włosie, malutką główkę z włosiem oraz szeroką rączkę, przez co taka szczoteczka może być równocześnie gryzakiem. Nie poleca się stosowania łyżek czy innych twardych przedmiotów, jak również zamrożonych produktów spożywczych, ponieważ mogą one doprowadzić do uszkodzeń mechanicznych dziąseł, a ponadto dziecko może się nimi zakrztusić. Można schładzać (nie zamrażać!) gryzaki i produkty spożywcze, co będzie działało łagodząco i znieczulająco na podrażnione dziąsła. Można również sięgnąć po środki farmakologiczne dostępne na rynku. Tutaj wyczulamy na czytanie składu takich preparatów. 

Preparaty powinny opierać się na naturalnych składnikach, nie powinny zawierać cukru, alkoholu, parabenów oraz środków miejscowo znieczulających, tj. benzokainy i lidokainy, których obecność w organizmie tak małych dzieci może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Ponadto preparaty zawierające środki miejscowo znieczulające są niebezpieczne z uwagi na to, że dzieci często je połykają, znieczulając również gardło, co wzmaga ryzyko zadławienia. Bardzo łatwo też przedawkować takie preparaty z uwagi na ich krótki okres działania. Zaleca się natomiast produkty z kwasem hialuronowym oraz poliwinylopirolidonem (PVP), które nawet wtedy, gdy dziecko nadmiernie się ślini, dobrze trzymają się dziąsła i chronią je przed czynnikami zewnętrznymi. Warto również, aby środki farmakologiczne na ząbkowanie miały w składzie aloes zwyczajny oraz inne substancje łagodzące podrażnione dziąsła i przyspieszające gojenie tkanek.

Przy ząbkowaniu dziąsła dziecka są bardzo podatne na uszkodzenia mechaniczne. Jest to też czas, kiedy maluch znacznie częściej wkłada sobie różne przedmioty do buzi, co przynosi mu chwilową ulgę. Powoduje to jednak, że jama ustna ząbkujących dzieci jest szczególnie podatna na występowanie urazów mechanicznych, a także pleśniawek i aft. Pleśniawki i afty powstają często w jamie ustnej malucha (głównie na policzkach, języku i podniebieniu), kiedy zaczynamy rozszerzać mu dietę. Wówczas bowiem pH w jamie ustnej zmienia się z zasadowego na kwaśne, co sprzyja temu procesowi. Afty są uciążliwe dla dziecka, ponieważ powodują ból, zwłaszcza przy spożywaniu pokarmów. Zwykle znikają samoistnie po kilku dniach. W tym czasie można podać dziecku środek przeciwbólowy oraz zastosować preparat z kwasem hialuronowym lub PVP, który uchroni afty przed czynnikami drażniącymi i przyniesie ulgę maluchowi. 

Od pojawienia się pierwszego ząbka rodzice powinni w szczególny sposób zatroszczyć się o higienę jamy ustnej dziecka. Należy przemywać gazikiem dziąsła i ząbki malucha po każdym karmieniu oraz przed nocnym snem. Należy zaopatrzyć się we wspomnianą szczoteczkę z miękkim włosiem i podawać ją dziecku w formie gryzaka. Maluch 
od 18. miesiąca życia powinien aktywnie uczestniczyć w szczotkowaniu zębów. Pozwólmy dziecku samemu wykonywać tę czynność, instruując je, jak powinna prawidłowo przebiegać. W końcu maluch dojdzie do wprawy i będzie mył ząbki samodzielnie i efektywnie. Z początku jednak, kiedy dziecko już skończy myć ząbki, czynność ta powinna być uzupełniona starannym szczotkowaniem przez rodziców.

 

Przypisy