Suplementacja kobiet w ciąży – żelazo elementarne

Zwykle okazuje się jednak, że dieta nie jest w stanie dostarczyć pełnej dawki witamin, dlatego bardzo często lekarze zalecają dodatkową suplementację. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne rekomenduje sięganie po suplementy zawierające tzw. Big Five: kwas foliowy, jod, witaminę D, DHA oraz żelazo. 

Żelazo jest jednym z najbardziej problematycznych tematów dla kobiet w ciąży z uwagi na to, że kobiety jeszcze przed ciążą cierpią na niedobory tego mikroelementu (często nie zdając sobie z tego sprawy). Przyczyny tego stanu rzeczy są różne. Z całą pewnością problem ten w większym stopniu dotyczy kobiet niż mężczyzn z uwagi na miesiączkowanie. Oprócz tego niewystarczający poziom żelaza w organizmie przed ciążą może być związany z dietą ubogą w żelazo bądź z czynnikami zaburzającymi wchłanianie tego mikroelementu przez organizm.

Dlaczego odpowiedni poziom żelaza u kobiet w ciąży jest tak istotny?

Obecność żelaza w organizmie umożliwia transport tlenu do komórek oraz usuwanie z nich dwutlenku węgla. Ma również znaczący wpływ na rozwój nienarodzonego dziecka, ponieważ dzięki temu mikroelementowi możliwy jest prawidłowy rozwój układu nerwowego płodu. Brak suplementacji żelaza w okresie ciąży prowadzi do niedokrwistości z niedoboru żelaza, czego efektem może być przedwczesny poród i niska masa urodzeniowa dziecka. Niedokrwistość u noworodków może być też przyczyną opóźnienia rozwoju umysłowego.

Objawy niedoboru żelaza:

• szybkie męczenie się,
• ospałość,
• łamliwość paznokci,
• bladość skóry,
• zawroty głowy,
• podatność na infekcje, osłabienie organizmu,
• pękanie w kącikach ust.

Składniki/produkty utrudniające wchłanianie żelaza:

• tanina (jest obecna np. w czarnej herbacie),
• otręby (z wyjątkiem otrębów pszennych),
• mleko i przetwory mleczne,
• mangan,
• miedź,
• cynk,
• kwas fitynowy (jest obecny w ziarnach zbóż i roślinach strączkowych),
• kakao,
• czerwone wino.

Produkty bogate w żelazo:

• mięso (zwłaszcza czerwone) i przetwory mięsne,
• podroby mięsne (wątroba),
• ryby (np. sardynka, makrela, łosoś),
• jaja,
• orzechy,
• suszone owoce (np. morele, śliwki, figi),
• nasiona roślin strączkowych (np. fasola, groch, soczewica),
• produkty zbożowe (np. chleb żytni razowy, pełnoziarnisty, kasza jaglana, gryczana, pęczak),
• owoce (np. porzeczki, maliny, poziomki),
• warzywa (np. szpinak, szczaw, pietruszka).

Mimo odpowiednio zbilansowanej i dobrze dobranej diety kobieta w ciąży wciąż może mieć niedobory żelaza. Każda ciężarna oprócz rutynowego badania morfologii krwi powinna mieć oznaczone stężenie ferrytyny. Jest to badanie, które najdokładniej wskazuje poziom żelaza w organizmie. Jeśli jest on zbyt niski, lekarz powinien bezwzględnie zalecić suplementację żelaza w odpowiedniej dawce. 

Warto wiedzieć, że obecnie na rynku są dostępne preparaty z żelazem elementarnym oraz z rozpuszczalnymi solami żelaza, tj. siarczanem żelaza. Sole żelaza charakteryzuje duża masa molowa przy niskiej zawartości żelaza oraz utrudnione wchłanianie przez organizm. 

Aby osiągnąć efekt i uzupełnić dzienne niedobory tego pierwiastka, pacjentka jest więc zmuszona przyjmować duże dawki takich produktów. Może to być przyczyną wystąpienia działań niepożądanych, takich jak bóle brzucha, zaparcia i wymioty, co dla kobiety w ciąży jest szczególnie problematyczne. Z uwagi na to zaleca się stosowanie preparatów z żelazem elementarnym, które charakteryzuje się wysoką zawartością żelaza (powyżej 98%) oraz znacznie niższą masą molową niż sole żelaza, co pozwala na lepsze wchłanianie oraz przyjmowanie mniejszych dawek. Dzięki temu ogranicza się do minimum wystąpienie działań niepożądanych.
 

Kwas foliowy, jod, witamina D, DHA oraz żelazo – każda kobieta w ciąży powinna pamiętać o Big Five rekomendowanej przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne i mądrze wybierać suplementowane preparaty, aby eliminować niepożądane skutki uboczne wynikające z ich przyjmowania.