Pierwsza pomoc w stanach nagłych

Utrata przytomności

Utrata przytomności to stan zagrożenia życia. Może skutkować niedrożnością dróg oddechowych w wyniku zatkania ich przez język, ciało obce czy treść żołądka. W wyniku niedotlenienia może dojść do zatrzymania oddechu i zgonu.
Jak zatem reagować? Połóż dziecko na plecach, sprawdź, czy w jamie ustnej nie ma ciała obcego, odchyl brodę dziecka do góry, rękę połóż na klatce piersiowej. Pochyl się nad twarzą malca i sprawdź, czy ma zachowany oddech – powinieneś czuć jego oddech na policzku, słyszeć go, widzieć, jak unosi się klatka piersiowa, i czuć delikatnie, jak z oddechem unosi się twoja ręka. Na ocenę oddechu powinno się poświęcić 10 sekund. Jeżeli dziecko oddycha, ułóż je w pozycji bocznej bezpiecznej, czyli na boku, z podłożoną pod główkę rączką i zgiętą kończyną dolną, aby zapobiec przewróceniu się na plecy. Wezwij pogotowie ratunkowe.

Brak oddechu i krążenia

Gdy po sprawdzeniu stwierdzisz, że dziecko nie oddycha, przystąp do resuscytacji. Umieść rękę na czole dziecka i delikatnie odchyl jego główkę do tyłu. W tym czasie drugą ręką chwyć dziecko pod bródkę i unieś ją, zatkaj nos (w przypadku niemowlaka własnymi ustami obejmij zarówno usta, jak i nos dziecka) –
wykonaj pięć oddechów przez usta dziecka. Następnie przystąp do 30 uciśnięć klatki piersiowej – jedną lub dwoma złączonymi rękami; w przypadku niemowlęcia mogą to być również dwa złączone palce. Przyłóż dłonie na środku mostka i zacznij uciskać. Klatkę uciskaj na mniej więcej jedną trzecią głębokości – wykonaj 30 uciśnięć. Następnie ponownie przejdź do oddychania – tym razem wykonaj tylko dwa oddechy. 

Kontynuuj naprzemienne działania (30:2, czyli 30 uciśnięć klatki piersiowej, dwa wdechy) do przyjazdu pogotowia lub odzyskania przez dziecko przytomności.

Zadławienie

Zadławienie to stan, w którym drogi oddechowe człowieka zostają zatkane przez ciało obce. W wyniku niedrożności dróg oddechowych niemożliwe jest pobieranie tlenu przez płuca, co doprowadza do niedotlenienia. Zadławienie może być częściowe lub całkowite. W zadławieniu częściowym ciało obce nie zamyka zupełnie dróg oddechowych, dzięki czemu wymiana gazowa jest możliwa. Objawem jest kaszel – jest to reakcja obronna organizmu. Może być słyszalny świszczący oddech. W przypadku niedrożności całkowitej dochodzi do zupełnego zatkania dróg oddechowych. Dziecko nie jest w stanie mówić, kaszleć, oddychać, w przypadku braku pomocy po chwili traci przytomność.

Jeżeli dziecko kaszle, wskazane jest zachęcanie go do tej czynności — kaszel jest naturalną i skuteczną metodą walki z zadławieniem. 

Co robić?
Jeżeli dziecko kaszle, wskazane jest zachęcanie go do tej czynności – kaszel jest naturalną i skuteczną metodą walki z zadławieniem. Należy powstrzymać się od innych czynności. Jeżeli dziecko nie kaszle, nie może mówić, konieczne jest natychmiastowe działanie. Usuń z jamy ustnej resztki jedzenia. Następnie, gdy do zadławienia dojdzie u niemowlęcia, połóż malca twarzą w dół na jednej ręce, podtrzymując mu główkę i kręgosłup, i energicznie wykonaj pięć uderzeń w okolicę międzyłopatkową. Sprawdź, czy ciało obce nie uległo usunięciu. Gdy to działanie będzie nieskuteczne, odwróć dziecko twarzą do siebie i pięć razy uciśnij okolice mostka. Czynność powtarzaj do skutku lub do utraty przytomności przez dziecko. Gdy nieszczęście dotknie starsze dziecko, stań za nim z tyłu oraz nieco z boku, podeprzyj jego klatkę piersiową jedną ręką, nachyl dziecko silnie do przodu (jest to konieczne, aby nie spowodować przesunięcia się pokarmu w głąb dróg oddechowych), następnie wykonaj pięć uderzeń między łopatkami drugą ręką. Jeżeli te działania zawiodą, stań za dzieckiem i obejmij je tuż poniżej żeber rękami od tyłu. Jedną rękę zwiniętą w pięść umieść poniżej mostka, drugą ręką nakryj rękę pierwszą. Wykonaj pięć uciśnięć w kierunku tylno-górnym (pociągnij ręce do siebie). Ponownie sprawdź jamę ustną. 

Uderzenia w okolicę międzyłopatkową oraz uciśnięcia nadbrzusza powtarzaj tak długo, aż dziecko uzyska drożność dróg oddechowych albo straci przytomność. 
Jeśli straci przytomność, przejdź do resuscytacji.

Ciało obce w oku

Najczęściej u dzieci do oka wpadają owady, drobinki piasku, brud. Objawy to silny ból oka, łzawienie. Szybko powstaje zaczerwienienie, niekiedy zaburzenia widzenia. Jeżeli zdarzy się to Twojemu dziecku, przepłucz mu oko wodą lub solą fizjologiczną (jest dostępna w aptekach w małych, jednorazowych opakowaniach – warto ją mieć w apteczce). Jeśli ciało obce nie wypadnie, spróbuj delikatnie odchylić najpierw górną, a następnie dolną powiekę dziecka i delikatnie rogiem zwilżonej czystej chusteczki higienicznej lub gazy postaraj się usunąć przedmiot. Jeżeli nie uda się usunąć ciała obcego, zabierz dziecko na dyżur okulistyczny.

Ciało obce w uchu

Większość ciał obcych do ucha wprowadza samo dziecko. Niekiedy źródłem problemu jest wpadnięcie do ucha owada. Objawem może być ból, uczucie dyskomfortu, niedosłuch. Do poważnych powikłań (np. pęknięcia błony bębenkowej) dochodzi rzadko. Jak reagować? Poproś dziecko o potrząśnięcie głową przechyloną na bok. Jeżeli do ucha wpadł drobny owad, spróbuj wypłukać go delikatnie ciepłą wodą – po nalaniu niewielkiej ilości wody poproś dziecko o przechylenie głowy. Jeżeli to nie pomoże, zabierz dziecko na ostry dyżur laryngologiczny. Przeciwwskazane jest używanie ostrych przedmiotów (pęset, klamerek, igieł). Również patyczki przeznaczone do czyszczenia uszu mogą być źródłem kłopotów, nieumiejętnie stosowane mogą spowodować przebicie błony bębenkowej lub wepchnięcie ciała obcego głębiej do ucha.

Ciało obce w nosie

Najczęściej utknięciu ulegają guziki, pionki, kamyki, klocki. Niebezpieczne są ciała organiczne, gdyż mogą pęcznieć i ulegać rozpadowi. Co zrobić? Zatkaj drugą dziurkę nosa (poprzez uciśnięcie palcem skrzydełka nosa) i poleć dziecku z całych sił dmuchać przez nos. Jeżeli nie będzie rezultatu, zabierz je na ostry dyżur laryngologiczny. 

Podobnie jak w przypadku ucha nie należy wyciągać ciała obcego domowymi sposobami przy użyciu pęsety, kleszczyków, patyczków. Zachowaj ostrożność, możliwe jest przepchnięcie ciała obcego do dalszych części i spowodowanie zadławienia.